Askeroğlu Mevlana Lütfullah Efendi (1415-1488)

Binbaşı Hafıziddin Edirne’de saray muhafızıyken iki çocuğu olur. Kızının adı Safiyetullah, oğlanınki Lütfullah. Binbaşı iki çocuğu ve eşiyle birlikte görevli olarak geldiği baba ocağı Sivrihisar’a yerleşir.

Tahsilini Sivrihisar’da tamamlayan Lütfullah(1415-1488) tasaffuf ve uhrevi bilimler(ahretle ilgili) alanında sivrilir. Halkın ve çevresinin takdir ve desteğine mazhar olur ve Mevlana mertebesine ulaşır. Sivrihisar’a Naib kadı (yargıç vekili) olarak atanır. O kadılıkta verdiği isabetli, ve adil kararlarıyla ve sosyal etkinlikleriyle Fukara Babası unvanını kazanır.

İlim ve fazilet sahibi, verdiği hükümleri hahikata uygun veren yargıç, fukaralar babası(Ebul’meaz), Mevlana Lütfullah İbni Hafiziddin diye başlayan bir vakıfname, Sakarya ırmağı vadisindeki Kullar ile Yahşiyan köylerini Lütfullah’a kazandırıyor(Sivrihisar vakıf defteri s.162 no 208) tarih 1465-1475.

Fatih Sultan Mehmet, Söğüt önü köyünün yarı hissesini Hızır Çelebi’ye(Fatih’in kadısı), diğer yarısını da Sivrihisar kadısı Mevlana Lütfullah ve kardeşine vakfetmiştir. 1476 yılında her iki hisse de timar’a çevrilmiş, Hızır Çelebi’nin hissesi Tımar da bırakılıp Sipahi Hacı Hamit’e yazılırken, 1481 de Lütfullah kadının hissesi kendisine iade edilmiştir.

Bir başka vakıfnamede ise Sögüt önündeki Hızır Çelebi’ye ait yarım hisse sonradan Mevlana Lütfullah veledi(cocuğu) Kudbeddin ve kardeşi Sefarşah’a verilmiştir, deniyorsa da bu ifadelere bir açıklık getirilememiştir.

Mevlana Lütfullah’a dedesi Mevlana Kasım Veliyüddin’den kalan bir miras da Eserköy’deki mülktür. Bu mülk dört ev, iki bağ dan ibarettir, 2.Murat’ın nişanıyla Mevlana Kasım Veliyüddin’e verilmiştir. Daha sonra bu mülk 2.Bayezid tarafından Lütfullah’ın torunu (Abdullah Çelebi’nin oğlu) Seyfullah Çelebi’ye iade edilmiştir.

Bu bilgilerden anlaşıldığına göre K.Veliyüddin ve Hafıziddin Sivrihisar ve Eserköy’de yaşamışlardır. Sülalenin Yahşiyan’a geçmesi Hafıziddin ve Lütfullah zamanına rastlar.
Bu gün tamamen toprak altında kalmış olan Eserköy’den görünür hiçbir şey kalmamıştır. O zaman hepsi yedi haneden ibaret olan Eserköy’de aynı aileden insanlar yaşıyordu.

Başka bir vakıfname de ise(1389) Safiyetullah’ın üstünde bulunan Kumacık hamamının(1/4 hissedir) hissesini, kendisi ölünce kardeşi Lütfullah’a ve o da ölünce Lütfullah’ın evlatlarına bıraktığını anlıyoruz.

Mevlana Lütfullah yaşamı boyunca çok mal, mülk edinmiş, zengin bir kişiydi. Prof.Dr.İhsan Sarıkardeşoğlu’nda bulunan bir vakfiyeden ise Lütfullah’ın Uzluk köyünün tümünü tasarrufu kendisinde kalmak üzere vakfettiği anlaşılmaktadır. Uzluk köyü, Porsuk ve Sakarya ırmakları ile Sınırderesi –Taşgedik ve Çokkavak’ın çevrelediği alandır.

Mevlana Lütfulah 1475 yılında mülklerini iki kızı arasında paylaştırmıştır. Buna göre Safiyetullah’a Kumacık hamamının hissesini, Nimetullah’a ise Yahşiyan’ı vermiştir. Daha sonra onun İstiklalbağı’ndaki köyün yarısını kapsayan hissesi ile Söğüt önünün ¼ hissesini ve çay köyündeki tarlalarını da Safiyetullah’a bıraktığını görüyoruz.

İstiklalbağı köyünün ilk adı İsrafilbağı olup, İsrafil Anadolu fatihi olarak bilinen Süleyman Şah’ın amcasıdır( Osman'ın dedesi Süleyman Şah , Anadolu Şelçuklu Devleti kurucusu Süleyman Şah). Bu köyün adı ona izafe edilmiştir. Diğer tarafdan Hacı Bayram-ı Veli’nin yakın arkadaşı Hasan Kadının kabri de bu köyde bulunmaktadır.

Bu gün yayla olan Söğütönü ise buraya Oğuz Türklerini Kınık boyu yerleştirilerek köy yapılmışsa da Kınık aşireti çevreye dağılarak Söğütönünü terk etmişlerdir. Yukarıda da söylendiği gibi Söğütönünün yarısı Hızır beye, kalan yarısı da Lütfullah ve kardeşine verilmişti. Sonradan Hızır beyi hisseleri Gamit’lere(Hacı Hamit) geçmiş ve bu yıllara kadar onların elinde kalmış, Lütfullah’ın hissesi kızı Safiye’ye geçmiştir.

Çay köyüne gelince burası Sivrihisar askerlik şubesinin aşağı tarafında küçük bir köydü. Bugünkü karayollarının kesiştiği yer olup harebeleri toprak ile örtülmüştür.

Bu kitabın okuyucusu elbette Safiyetullah ı merak eder . Bu hanım, Sivrihisar’da uzun süre Eytam(Yetimler) Müdürlüğü yapmış olan Ali Osman Baydar(Eytamcılar) ailesine gelin gitmiştir. Eytamcıların kız alarak askeroğulları ile akraba olduklarını sanırım kimse düşünmemiştir.

Mevlana Lütfullah döneminin en önemli olayı İstanbul'un Fatih tarafından fethidir(29 Mayıs 1453).

Bu dönemde dünya üzerinde gerçekleşen en önemli olay ise Gutenberg'in matbaayı icat etmesidir